ประวัติเมืองระยอง

หากนับย้อนหลังกลับไปประมาณเมื่อพันปีกว่าเมืองระยองถือว่าเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรขอม ซึ่งมีเมืองนครธมเป็นราชธานี ในขณะที่พวกขอมกำลังเรืองอำนาจอยู่นั้น บนดินแดนสุวรรณภูมิอันเป็นประเทศไทยทุกวันนี้ ขอมได้สร้างเมืองหน้าด่านที่สำคัญเอาไว้หลายแห่งด้วยกัน เช่นเมืองพิมาย เมืองละโว้ (ลพบุรี) และเมืองอโยธยา เป็นต้น สำหรับเมืองหน้าด่านทางด้านตะวันตกเฉียงใต้ของนครธมที่ขอมสร้างขึ้น ได้แก่ เมืองจันทบุรีในปัจจุบันซึ่งตัวเมืองเดิมตั้งอยู่หน้าเขาสระบาปในบริเวณใกล้เคียงกับวัดทองทั่วอาณาจักรของจังหวัดจันทบุรี ดังปรากฏมีซากกำแพงเมืองก่อด้วยศิลาแลงและเชิงเทิน และสิ่งที่ขุดค้นพบได้แก่ศิลาจารึกและศิลาซุ้มประตู สันนิฐานว่า น่าจะเป็นเมืองขอมมาแต่โบราณตามตำนานพื้นบ้านเรียกว่า เมืองนางกาไว ปัจจุบันยังมีตำบลบ้านขอมอยู่ในเขตท้องที่อำเภอมะขาม จังหวัดจันทบุรี สำหรับเมืองระยองซึ่งเป็นเมืองเก่าที่มีอาณาเขตติดต่อและใกล้กับเมืองจันทบูร อาจจะเรียกได้ว่าเป็นเมืองที่จะผ่านไปสู่ดินแดนทวาราวดี จึงอนุมานว่าขอมน่าจะเป็นชนกลุ่มแรกที่มาสร้างเมืองระยอง แต่ก็ไม่สามารถที่จะบอกให้ชัดลงไปได้ว่าใครเป็นผู้สร้าง และสร้างเมืองระยองเมื่อใด นอกจากซากศิลาที่ปรากฏอยู่ที่บ้านหนองเต่าและคู่ค่าย ที่ก่อด้วยศิลาแลง ที่ตำบลบ้านค่ายเช่นกัน ซึ่งพอที่จะประมาณเอาว่า เมืองระยองแห่งนี้เป็นชุมชนที่สร้างมานานนับเป็นร้อยๆ ปี มาแล้ว ประวัติศาสตร์ของเมืองระยองที่มีหลักฐานค่อนข้างเด่นชัดแน่นอน เริ่มขึ้นเมื่อประมาณสองร้อยกว่าปีมานี้เท่านั้น ความโดดเด่นของเมืองระยองเริ่มแจ่มชัดขึ้นเมื่อปลายของสมัยกรุงศรีอยุธยา หรือระหว่างปี พุทธศักราช ๒๓๐๖-๒๓๑๐ ก่อนที่กรุงศรีอยุธยาจะแตกเพียงไม่นาน ปีพุทธศักราช ๒๓๐๙ พระยาตาก (พระเจ้าตากสินมหาราช) รวบรวมไพร่พลทหารกล้าได้จำนวน ๕๐๐ คน ตีฝ่าวงล้อมของข้าศึกออกมาทางทิศตะวันออกสู้พลางหนีพลางจนหลุดพ้นออกจากกรุงศรีอยุธยามาได้รอนแรมหยุดพักพลตามป่า หลบหนีพม่ามาจนถึงบ้านพรานนก แขวงเมืองนครนายก แล้วจึงเดินทัพผ่านเรื่อยมาจนถึงดงศรีมหาโพธิ์ มุ่งหน้าสู่ทิศตะวันออกผ่านเมืองชลบุรี แล้วเลาะเลียบชายฝั่งทะเลไปจนถึงเมืองระยองไปหยุดยั้งทัพอยู่ที่บ้านน้ำเก่า เขตอำเภอบ้านค่ายในปัจจุบัน ดังนั้นเมืองระยอง เมื่อราวสองร้อยกว่าปีจึงมีบทบาทสำคัญต่อการกอบกู้ชาติ บ้านเมืองในครั้งนั้นแม้ว่าระยองจะไม่มีประวัติศาสตร์อันยาวนานนักก็ตาม แต่ปัจจุบัน เมืองระยองก็เป็นเมืองที่น่าท่องเที่ยวมากแห่งหนึ่งทางภาคตะวันออก ถ้ากล่าวถึงพระเครื่องเมืองระยองแล้วจะไม่มีพระที่มีอายุสูงๆ ส่วนใหญ่จะเป็นพระที่สร้างในสมัยอยุธยายุคปลายหรือต้นรัตนโกสินทร์เท่านั้นเอง ที่พอจะมีชื่อเสียงเห็นจะได้แก่ พระที่พบบริเวณ วัด “วัดเก๋งจีน” ซึ่งปัจจุบันวัดแห่งนี้ได้ร้างหายไปนานแล้ว